About Dr. Ubonrat Manosin

Thai Traditional Medicine Doctor

Script

สวัสดีค่ะ อุบลรัตน์ มโณศิลป์ นะคะ

แพทย์แผนไทยชำนาญการ อยู่ที่กรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก

วันนี้ต้องขอขอบพระคุณ ทางคุณดร.นีน่า

ที่ให้เกียรติทางกรมการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกนะคะ

ได้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้นะคะ

ในเรื่องของการดูแลผู้สูงอายุสดใสห่างไกลสมองเสื่อม

ด้วยการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือกนะคะ

สืบเนื่องมาจากปลายปี2562 ทางดร.นีน่าและทีมวิทยากรจากโรงพยาบาลจางฮั่วคริสเตียน

ที่ได้มาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ นำในเรื่องของการดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อม

มาถ่ายทอดให้กับเพวกเรา หลังจากนั้นเนี่ย

คิดว่าในการดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมที่ทางไต้หวันมาอบรมให้กับพวเราเนี่ย

มันเป็นสิ่งที่ดี แล้วก็คิดว่าเราน่าจะทำได้นะคะ

หลังจากนั้นเนี่ยทางเราเองก็ได้ร่วมมือกับโรงพยาบาลขุนหาญ

ในการที่จะนำองค์ความรู้แล้วก็สิ่งที่ทางไต้หวันได้มาถ่ายทอดให้พวกเราเนี่ยค่ะ

ไปจัดทำโปรแกรมขึ้นมาให้ตรงกับบริบทหรือชุมชนที่อยู่ตรงนั้น

ให้เกิดการเรียนรู้ สามารถที่ทำในเรื่องของกิจกรรมต่างๆ

ที่ทางประเทศไทยของเราในการดูแลผู้สูงอายุ

เราก็เลยตั้งชื่อโครงการว่า

โครงการผู้สูงอายุ สดใสห่างไกลสมองเสื่อม ด้วยโปรแกรมการดูแลด้วยศาสตร์การแพทย์แผนไทย

เราต้องไปดูก่อนนะคะ พอเราได้บทเรียนจากตรงนั้นมาเสร็จปุ๊บ

เราก็มาหาถึงความสำคัญและที่มาของโครงการว่า

ทำไมเราถึงสนใจที่จะทำเรื่องของผู้สูงอายุสดใสห่างไกลสมองเสื่อม

ก็พบว่าจากสถิติจำนวนผู้สูงอายุในตำบลสิ อำเภอขุนหาญ จังหวัดศรีสะเกษ พบว่า

ในปี 2560 มีจำนวนผู้สูงอายุ 1146 คน เป็นผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม จำนวน 28 ราย

ในปี 2561 มีกลุ่มผู้สูงอายุจำนวน 1206 คน เป็นผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม จำนวน 106 ราย

และเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ

และก็ในปี 2563 มีกลุ่มผู้สูงอายุจำนวน 1270 คน

เป็นผู้สูงอายุที่มีภาวะเสี่ยงต่อการมีอาการสมองเสื่อม จำนวน 69 ราย

จากสถิติที่ผ่านมาพบว่าผู้สูงอายุมีภาวะสมองเสื่อมเพิ่มขึ้นในทุกปีนะคะ

ทำให้เป็นภาระของบุตรหลานที่ต้องให้การดูแลอย่างใกล้ชิด

แล้วก็เสียทั้งเวลาและเสียทั้งค่าใช้จ่าย

อีกทั้งยังเป็นปัญหาของรัฐฯที่ต้องเสียค่าใช้จ่ายในการดูแล

ไม่ว่าจะเป็นค่ายาที่เป็นจำนวนมาก

เพราะฉะนั้น ทางเราก็ได้เล็งเห็นความสำคัญ

ของการดูแลสุขภาพขององค์รวมด้วยศาตร์การแพทย์แผนไทย

ในการดูแลป้องกันแล้วก็ฟื้นฟูผู้ป่วยที่มีภาวะสมองเสื่อม ที่อยู่ในระยะที่1 และระยะที่2

จึงทำให้เกิดแนวคิดในการจัดทำนวัตกรรมกล่องกิจกรรมฟื้นฟูป้องกันสมองเสื่อม

ด้วยศาสตร์การแพทย์แผนไทยขึ้นเพื่อให้ความรู้ในการป้องกันชะลอและฟื้นฟูตนเองจากโรคสมองเสื่อมนะคะ

เดี๋ยวเราไปดูกันนะคะว่ามีอะไรบ้าง

อันดับแรกเราต้องบอกก่อนนะคะว่า วัตถุประสงค์ของโครงการนี้คืออะไร

วัตถุประสงค์คือ เพื่อให้ความรู้ในการป้องกัน ชอละ และฟื้นฟูตนเองจากโรคสมองเสื่อม

แล้วก็เพื่อให้ผู้สูงอายุสามารถดูแล ป้องกันและชะลอโรคสมองเสื่อม

โดยใช้นวัตกรรมกล่องกิจกรรมฟื้นฟูด้วยศาตร์การแพทย์แผนไทยนะคะ

แล้วก็อันที่3 นะคะก็คือ เพื่อวัดความพึงพอใจของผู้เข้าร่วมโครงการ

ว่าเมื่อจบโครงการแล้วเนี่ย มีความพึงพอใจมากน้อยแค่ไหนนะคะ

หลังจากนั้นเราก็มาทบทวนวรรณกรรมนะคะ ว่ามีอะไรบ้าง

ระยะที่1 ทางเรามองว่า ผู้ป่วยจะเริ่มมีปัญหาในเรื่องของความทรงจำ

มีอาการลืม ในเรื่องเล็กๆน้อยๆ โดยเฉพาะเรื่องที่เพิ่งเกิดขึ้น

ในขณะที่ความทรงจำในอดีตยังมีอยู่

ผู้ป่วยจะดูเชื่องช้าลง ไม่กระฉับกระเฉง เริ่มจำหนทางไม่ได้นะคะ ในระยะที่1

พอระยะที่2 เรามองผู้ป่วยจะเริ่มมีปัญหามาก ในการตัดสินใจ

อาจคิดหรือพูดอะไรซ้ำๆ เริ่มมีปัญหาเรื่องการรับรู้

เช่น ผู้ป่วยอาจจะทำน้ำร้อนลวกมือตนเอง แล้วมองว่ามันเป็นบาดแผลเฉยๆ

คืออาจจะไม่รู้สึกอะไร

พอระยะที่3 ผู้ป่วยมีความบกพร่องในเรื่องความรู้ความสามารถมากขึ้น

ไม่สามารถจำจดสถานที่ต่างๆที่ตนเองเคยไป เช่น ที่วัดหรือหาทางกลับบ้านตัวเองไม่ได้

แล้วก็เริ่มบกพร่องในการดูแลสุขอนามัยของตนเองนะคะ

ไม่สามารถทรงตัวได้ดีในขณะยืนหรือเดิน อาจจะมีอาการเซ คือระยะที่3

พอระยะที่4นะคะ ผู้ป่วยอาจออกจากบ้าน เร่ร่อนบ่อยขึ้น

และอาจมีพฤติกรรมซ้ำๆหรือพูดซ้ำๆนะคะ การขับถ่ายที่ไม่เป็นที่เป็นทาง

ไม่รู้ว่า เอ๊ะ เวลาปวดถ่ายต้องไปที่ห้องน้ำ คือถ้าเขาเริ่มรู้สึกอย่างนั้น

เขาก็จะนั่งถ่ายได้เลย ที่ที่เขาคิดว่าที่ตรงนี้คือแบบ ถ่ายได้นะคะ

แล้วก็ผู้ป่วยอาจจะจำใครไม่ได้เลย จำลูกหลานไม่ได้ จำญาติพี่น้องไม่ได้นะคะ

การดูแลผู้ป่วยระยะนี้ จำเป็นต้องดูแลใกล้ชิดตลอดเวลา

เนื่องจากผู้ป่วยไม่สามารถดูแลตนเองได้เลย รวมถึงเรื่องกิจวัตรประจำวัน เช่น การรับประทานอาหาร

ไม่รู้ว่าจะใช้มือจับช้อนกินข้าวยังไง ล้างหน้าแปรงฟันแบบไหน อะไรแบบนี้นะคะ

นี่คือระยะที่4 ที่ทางเราคิดว่าสำคัญมาก ต้องให้ความดูแลอย่างใกล้ชิดนะคะ

ทีนี้เรามาดูว่าวิธีการดำเนินงานโครงการของเราเป็นอย่างไร

อันที่1คือ เราวางแผนดำเนินงาน 3 หน่วยงาน ได้แก่

1.โรงพยาบาลขุนหาญ 2.เทศบาลตำบลขุนหาญ 3.ผู้นำชุมชน

เราต้องมี3องค์ประกอบนี้ โครงการของเราถึงจะขับเคลื่อนไปได้นะคะ

หลังจากที่เราวางแผนเสร็จ เราก็ไปเรื่องของการดำเนินงานจัดทำโครงการ(D_Do=ทำ)

หลังจากนั้นเราก็ไปที่การสำรวจประชาการผู้สูงอายุ

ในเขตเทศบาลอำเภอขุนหาญและคัดกรองผ่านคลินิก

เราจะมีการคัดกรองก่อนนะคะ

หลังจากนั้นเราก็จะตามโฟร์ชาร์ตเลยนะคะ

เราก็จะไปที่จัดเข้าอบรม หลังจากที่เราคัดกรองเสร็จ

ก็จะมีผู้สูงอายุที่เข้าเกณฑ์ เราก็จะเอาผู้สูงอายุนั้นมาเข้าอบรม

ทุกวันอังคาร เป็นเวลาทั้งหมด3เดือน ที่ศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุเทศบาลตำบลขุนหาญ

หลังจากนั้นเราก็จะนำคู่มือโปรแกรมออกใช้ใน

ผู้สูงอายุที่ผ่านการคัดกรองแล้วนะคะ

ในกิจกรรมในคู่มือของเราก็จะประกอบไปด้วยที่เห็นนี้นะคะ จะประกอบไปด้วย 9 ขั้นตอน

อันที่1ก็คือ หลังจากที่ผู้สูงอายุเข้ามาที่ศูนย์ของเราแล้วเราก็จะมีการสวดมนต์และการนั่งสมาธิ

เดี๋ยวเราค่อยไปดูกิจกรรมนะคะ

และก็มี ท่าฤๅษีดัดตน 7 ท่า คือท่านวดหน้า 7 ท่า

แล้วก็มีการนับเลขนับ1-10

แล้วก็การร้อยลูกปัด

การแยกสีเม็ดกระดุม

แล้วก็อันที่7 ก็คือ คู่แท้

เดี๋ยวค่อยไปดูกิจกรรมนะคะ

และก็เท้าคีบลูกแก้ว และก็ลงล็อกนะคะ

ซึ่งในแต่ละวันที่มาในวันอังคารจะมีได้รับกิจกกรรมทั้งหมด 9 ขั้นตอนแบบนี้นะคะ

หลังจากนี้เราก็จะทำแบบประเมินทุกครั้ง ที่ผู้สูงอายุเข้ามาทำกิจกรรมจนครบ 3 เดือน

แล้วเราก็จะประเมิน ซึ่งตอนนี้ เราดำเนินไปแล้วประมาณเดือนกว่าๆ

หลังจากนั้นเราก็จะติดตาม แล้วก็ประเมินผลการดำเนินงานเพื่อเช็ค

ว่าก่อนเข้าแล้วหลังเข้าโครงการนี้ว่าผู้สูงอายุเป็นยังไงบ้างนะคะ

หลังจากนั้นเราก็จะปรับปรุง พัฒนาแก้ไข จากผลการติดตาม

แล้วก็ประเมินผล ว่าสิ่งไหนเราควรไปแก้ไขในขั้นตอนไหนนะคะ

หลังจากนั้นเราก็สรุปแล้วก็อภิปรายผลของการดำเนินงานโครงการ

อันนี้คือวิธีการดำเนินงานโครงการเราที่ศูนย์นะคะ

ทีนี้เรามาดูกันคะ กิจกรรมที่ว่ามา 9 ขั้นตอนนี้ทางเราทำอะไรบ้าง

กิจกรรมอันที่ 1 08.30 น. เจ้าหน้าที่จากเทศบาลตำบลขุนหาญ

นำรถไปรับผู้สูงอายุมาที่ศูนย์พัฒนาคุณภาพชีวิต ผู้สูงอายุเทศบาลตำบลขุนหาญ

รถที่เห็นนี้ เป็นรถที่เทศบาลให้การสนับสนุนในการที่จะรับผู้สูงอายุที่บ้านมาที่ศูนย์นะคะ

หลังจากนั้นนะคะ เวลา 09.00 น.เจ้าหน้าที่นำผู้สูงอายุสวดมนต์และนั่งสมาธิก่อนดำเนินการทำกิจกรรมต่างๆ

ต้องให้ผู้สูงอายุผ่านโพลเสรจในการสวดมนต์และนั่งสมาธิก่อนเพื่อทำให้จิตใจและร่างกายผ่อนคลายนะคะ

หลังจากสวดมนต์เสร็จ เราก็จะไปสู่ขั้นตอนการทำกายบริหารด้วยท่าฤาษีดัดตน การนวดใบหน้า 7 ท่า

ในวันนี้ทางเรายังไม่ได้ลงรายละเอียดดีเทลนะคะ

โอกาสต่อๆไปหรือว่าเทปต่อๆไป เราจะมาสาธิตให้ดูว่า

การนวดหน้า 7 ท่าในการกระตุ้นสมอง หรือ ช่วยในเรื่องของการถนอมสายตาในผู้สงอายุเนี่ยทำอะไรบ้าง

เราก็จะมาในเทปต่อๆไปนะคะ

กิจกรรมต่อไปก็คือ การนับ 1 - 10

เราก็จะมีดูว่า นับ 1 - 10 ทำอย่างไรบ้าง

ยกตัวอย่างง่ายๆนะคะ ว่ากิจกรรม ทำท่าฤาษีดัดตน หรือนวดใบหน้า 7 ท่าเนี่ย

เรายกตัวอย่างนะคะ ก็คือ ท่า1 ช่วยระบบไหลเวียนโลหิตบริเวณใบหน้าดีขึ้น เลือดไปหล่อเลี้ยงใบหน้า

และสมองได้ดี

อีกทั้งยังช่วยบำรุงสายตา ยกระดับจิตใจให้พ้นจากอารมณ์ขุ่นมัว และคลายเครียดได้ด้วยนะคะ

อันนี้คือในเรื่องของฤาษีดัดตนนะคะ

กิจกรรมต่อไปก็คือ นับ 1 - 10

อย่างที่เห็นในภาพนี้นะคะ ก็จะเป็นในเรื่องของการนับ1นะคะ

เรามองว่าเราเป็นการเชื่อมสมอง 2 ซีกเข้าด้วยกันให้ประสานกัน

และก็ทำให้สมองแข็งแรงและทำงาน คล่องแคล่วจะทำให้การถ่ายโยงข้อมูลและการเรียนรู้ของสมอง 2 ซีก

เป็นไปอย่างสมดุลเกิดประสิทธิภาพและยังช่วยให้เกิดความผ่อนคลาย ความตึง เครียด

ทำให้สภาพจิตใจเกิดความพร้อมที่จะเรียนรู้ เกิดความจำทั้งระยะสั้นและระยะยาวนะคะ

อันนี้นะคะ 1 คือสาธิตว่านับหนึ่ง ต้องชูนิ้วชี้ขึ้นมา ทั้ง 2 ข้างนะคะ

เรามีนับ 1-10 นะคะ

กิจกรรมต่อไปก็คือ การร้อยลูกปัด อย่างที่เห็นในภาพนะคะ เป็นการฝึกสมอง

กิจกรรมต่อไปก็คือกิจกรรมแยกสีเม็ดกระดุมนะคะ

เราจะมีสีเม็ดกระดุมให้เห็นตามที่ภาพนะคะว่ามีทั้งหมด 4 สี

เราก็จะมีกิจกรรมให้ทำ เอาสีแดงไปอยู่กับสีแดง เอาสีเขียวไปอยู่กับสีเขียว

หรือสลับสี แต่ละกิจกรรม เราจะเวียนกันไปนะคะ

แล้วก็ช่วง10.30น. เราก็จะเบรคพักรับประทานอาหารว่าง

ซึ่งอาหารว่างเราก็ได้รับสนับสนุนจากเทศบาลตำบลแล้วก็ทางโรงพยาบาลของเราด้วยนะคะ

ในการสนับสนุนอาหารว่างให้กับผู้สูงอายุที่เข้ามาอบรมกับเรา

อันนี้คือ ผู้สูงอายุมาแต่ตัวกับหัวใจ ล้วนๆเลยนะคะ

สิ่งที่เหลือ ทางเทศบาลและโรงพยาบาลของเราซัพพอร์ตค่าใช้จ่ายตรงนี้นะคะ

สิ่่งสำคัญคือ ถ้าเราใส่กิจกรรมลงไปทั้งหมดนี้ บางก็อาจจะเครียดบ้างนะคะ

อย่าลืมว่าอะไรที่เป็นวิชาการมากเกินไปบางทีผู้สูงอายุอาจจะเครียดได้

เราก็ผ่อนคลายด้วยการร้องเพลงนะคะ ก็มีการให้ร้องเพลงคาราโอเกะ

ซึ่งผู้สูงอายุจะชอบมากตรงนี้นะคะในการที่จะร้องเพลง

เป็นการฝึกสมองให้เขาร้องเพลงในเพลงที่เขาชอบ เขาก็จะจำเนื้อได้นะคะ

บางทีเราก็จะปิดคาราโอเกะแล้วให้เขาร้องเพลงเอง

เป็นการกระตุ้นความทรงจำด้วยนะคะ

นอกจากร้องเพลงบางทีก็จะมีกิจกรรมรำวง เป็นกิจกกรรมที่เขาทำในอดีตนะคะ

รำวงแบบนี้ก็มีนะคะ

อันนี้คือกิจกรรม ร้อยลูกปัด

เพื่อพัฒนาการทำงานประสานสัมพันธ์ของมือและตา เพื่อพัฒนาทักษะ

และความชำนาญของกล้ามเนื้อต่างๆ ฝึกสมาธิเพื่อให้ผู้สูงอายุ เกิดความมีระเบียบวินัย

เพื่อการพัฒนาทักษะด้านการออกแบบ เพื่อเตรียมความพร้อมด้านการนับ

กิจกรรมแยกสีเม็ดกระดุม อย่างที่บอกไปนะคะ

เป็นเกมที่ช่วยพัฒนาทักษะให้ผู้สูงอายุได้เรียนรู้เรื่องการแยก

"ความเหมือน" และ "ความแตกต่าง" ของสี

กิจกรรม คู่แท้ และก็กิจกรรมเท้าเยหยียบลูกแก้ว กิจกรรมลงล็อก

พอหลังจากนั้น 12.00น. เราก็จะรับประทานอาหารกลางวันร่วมกัน

นี้คะ คือกิจกรรมคู่แท้ของเรา เพื่อฝึกทักษะด้านความคิด การวางแผน

และเพื่อให้ผู้สูงอายุ ทราบถึงสรรพคุณของสมุนไพรใกล้ตัว

อันต่อไปก็คือ กิจกรรม เท้าคีบลูกแก้ว

เพื่อพัฒนาทักษะและความชำนาญของกล้ามเนื้อต่างๆ

เพื่อเป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยนช์ เป็นการสร้างสมาธิเพราะในการใช้เท้าคีบลูกแก้ว

จำเป็นต้องใช้สมาธิและเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อเพื่อที่จะสามารถ คีบลูกแก้วได้นะคะ

คือใช้ทั้งประสาทสัมผัสที่สมองแล้วก็เท้านะคะ

เราจะมีให้ดูในวิดีโอนะคะ

อันนั้นก็คือกิจกรรมลงล็อก หรือต่อจิ๊กซอว์

เป็นการใช้เวลาว่างให้เกิดประโยนช์ ทำให้เกิดความเพลิดเพลิน ฝึกสมาธิ

เพราะจะต้องจดจ่อกับการหาตัวต่อจิ๊กซอว์ที่จะมาลงล็อก ฝึกความจำและการนับเลข

อันนี้่เลขอะไร สัญลักษณ์แบบนี้ไปลงตรงไหน

อันนี้เราก็ได้บทเรียนจากทีมไต้หวันมาถ่ายทอดให้เรา อบรมให้เรา

เมื่อเดือนสิงหาคมที่ผ่านมา เราก็นำไปประยุกต์ดูแลผู้ป่วยสมองเสื่อมนะคะ

อันนี้คือกิจกรรมต่างๆหลังจากเราทำแล้วก็ประชาสัมพันธ์ให้กับทีม

ในภาพของจังหวัดให้รู้ว่าเราทำอะไรบ้าง

เราก็คาดหวังว่าประโยชน์จากการทำโครงการนี้นะคะ ก็คือ

อันที่1คือ ได้มีการทำงาน ประสานงานในการทำโครงการร่วมกับสหสาขาวิชาชีพ

แล้วก็อันที่ 2 ผู้สูงอายุที่เข้าร่วมโครงการสามารถดูแลตนเองในชีวิตประจำวันได้อย่างเหมาะสม

และก็อันที่ 3 ผู้สูงอายุที่เข้าร่วมโครงการเกิดทักษะทางด้านกระบวนการคิด ความจำ และสติปัญญา

บทบาทและหน้าที่ของกลุ่มงานการแพทย์แผนไทย โรงพยาบาลขุนหาญ

เราก็บอกว่านอกจากเราจะดูแลในเรื่องของผู้สูงอายุสดใสห่างไกลสมองเสื่อมแล้วนะคะ

เรายังดูแลในเรื่องของโรคระบาด โควิด19ด้วยนะคะ มีการคัดกรอง

มีการใช้น้ำสมุนไพรในการดูแลผู้ป่วยโรคโควิด มีการออกเยี่ยมชุมชนด้วยนะคะ

Sample Video

ในเทปนี้นะคะ ทางเราก็ต้องขอขอบคุณอีกครั้งนึงนะคะ

ทีมของ ดร.นีน่า ที่ให้โอกาสพวกเรามาแชร์ประสบการณ์ในการดูแลผู้สูงอายุสดใสห่างไกลสมองเสื่อมนะคะ

แล้วก็นี่เป็นเพียงแค่ส่วนหนึ่งนะคะ ที่เรานำเสนอนะคะ

เรายังมีกิจกรรมอื่นๆ อีกหลายอย่างที่จะนำมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กัน

ในโอกาสต่อๆไปไม่ว่าจะเป็นการสาธิตการออกกำลังกาย ด้วยท่าฤาษีดัดตนนวดหน้า 7 ท่า

แล้วก็การสาธิตการทำลูกประคบ การนวดตนเอง หรือ การแช่เท้าในผู้ป่วยที่นอนไม่หลับด้วยนะคะ

เราหวังว่าเราจะได้รับความร่วมจากทีม ดร.นีน่า แล้วก็ทีมวิทยากร

ในการที่ี่จะสนับสนุนวิชาการแล้วก็สิ่งที่เป็นประโยชน์ให้กับศูนย์ฯของเรานะคะ

แล้วก็หวังว่าเราคงจะได้ไปศึกษาดูงานที่ไต้หวันแล้วก็ ยินดีต้อนรับทางไต้หวันที่จะมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้

ที่ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุของเราที่ขุนหาญ จ.ศรีสะเกษ

ในโอกาสต่อๆไปหลังจากที่โควิด19 นั้นสงบลง

เราคงจะได้พบกัน

แล้วก็เราคงจะได้พบกันในเทปต่อไป วันนี้ทางเราก็ต้องขอบคุณเช่นกัน

สวัสดีค่ะ